Котуй

Исследователь Владилен Троицкий Носкуога 2рд6к олорбута, 6лэлээбитэ. Гини «Носкуо» диэн кинигэни 4уруйбутун и4ин Носкуо ки4илэри бэрт кайгыыллар. Владилен Троицкий кэпсиир кайдак Каяк 62скэбитин. Тыы4ычча тогус 466с отут бэ4ис дьылга Котуйтан Носкуога мас эгэлэр ки4илэр уголи эгэлэн исследованиега Масквага ыппыттарын.

Каягы Котуй дьиээччилэр, 6рэгин кытта шахтатын аатынан. Ити му8 эдэр паселак Наскуо районугар. Паселак Каяк 4урага угольный шахта 4урагыттан барар. Гини ты4ыычча тогус 466с т62рт уон 4эттис дьылтан турар. Туок буолбутун, алларакаан билиэккит.

Котуй турар Носкуоттан тогус уон километыртан 664э диэк Котуй диэн 6рэккэ. Ити кайа 6рэк иннитэ Путоранский плато диэк баар. Каяк 4ирэ бэрт баскуой. Паселак бэйэтэ 6рд6к 4ыырга турар. «Котуй» 6рэк бэрт кайалардаак. Котуйга каста кыра 6рэк киирэр. Ол и4ин 46рдээк улакан уулак 6рэк, 46рдээк 46р6ктээк эбэ. Гини буо Хета 6рэккэ киирэр.

Паселак бэйэтин Швейцарияга колооччулар.Гини бэрт баскуой кы4ын да 4айын да. Шахта 4агынагытыгар ки4илэр олокторун бэрт 6ч6гэйдик о8остубуттар. Барыта баар этэ - котельная, ускуола, библиотека, здравпункт, узел связи, столовая, дом культуры, магазин, баня. Мэктиэтин памятниктаак этилэрэ, урукку паровозик. Онон 4ибиэт биэрээччи этилэрэ.

Аны шахта 6лэлээбэт. Ки4илэр онно коммоттор. Кырдьагастар бу к2рд6к кэпсииллэр шахта ту4унан. Урут паселак оннутугар 4уурт этэ. Отуттаак дьыл б6т6гэ4игэр, т62орт уоннак дьыл 4агаланарыгар катердар угольга бэрт наадырааччы этилэрэ. Гнини илиннэн кырбааччы этилэрэ. 4эрии 4агынан угольга бэрт наадырааччы этилэрэ. Гинини буо заливка иллээччи этилэрэ онтон Нордвик бухтатыгар.

4эрии 4агынан реприссированный ки4илэр шахтаны туппуттара. А8ардара манна олоро каалбыттара. Эр ки4илэр эрэ этилэрэ, дьактар агыйак этэ, ол и4ин манна кайыыттан дьактардары эгэлбиттэр 646, кэргэннэнэктэрин. Кырдьагастар дииллэр прика4ынан о8оруллубут кэргэннэр оллокторо бэрт бигэ буолар эбит.

Каяк бэрт 6ч6гэй угольлаак этэ. Тыы4ычча тогус 466с биэс уон дьыллартан шахта «Котуй» уголин Носкуо районугар паселак айы оттунар буолбута. Онтон Волочанкага Дудинскай район8а иллэр буолбуттара.

4аас буус бардагына улакан уу эрдэгинэ уголи 64ээ88и паселактарга илээччилэр – Волочанкага, Катырыкка, Хетага, Новайга, онтон аллараа88ыларга – Жданихага, Новорыбнайга, Сындасскага, Попигайга.

Шахта «Котуй» ту4унан кэпсээтэккэ биир ки4ини ки4и барыта Каякка да, Носкуога да, Таймыыр барытыгар 2йд22чч6лээр. Ити Шевцов Николай Павлович, горный инженер, ты4ыычча тогус 466с 4эттэ уон биэс дьылтан шахта тойоно этэ. Бэрт бэйэтин 6лэтин багарааччы этэ, кытаанак кэм8э шахтаны туппута.

Фокин Николай Андреевич, Носкуо тойоно дьиээччи этэ: «Шахта Носкуо районун бэрт абырааччы этэ. 5ч6гэй багайы уголь этэ, ки4илэр да 6лэлээк этилэрэ. Каста дьылы биэ4уонча-алтауонча тыы4ычча тонналы уголи биэрээччи этэ. А8ар кэм8э 4эттэуонча тыы4ычча тоннага тиийээччи этэ». Кэнники дьылларга шахта гиэнэ уголя б6пп6тэ, ол и4ин аны уголи та4аллар Кайеркантан кытта Якутияттан.

Аны буо бу паселакка улакан ыйыты турар, кайдак буолугун гини инни диэк? 3уругунан онно олорор 466с биэс уон т62рт ки4и. Уголь б6пп6т. Бу 4иргэ аны 4а8а шахтаны о8ороллоро ду 4уокту биллибэт. Дьон барыта к66тэр ка4ан арыйалларын бэйэ уголи, урукку к2рд6к бу паселак турара дь6р6.